Tìm Phật, tu Phật, giết Phật…thành Phật!

“Nếu bạn gặp Đức Phật, hãy giết Ngài!” Câu nói nổi tiếng này được cho là của Thiền sư Lâm Tế Nghĩa Huyền (Linji Yixuan hay Lin Chi), một trong những bậc thầy nổi bật nhất của lịch sử Thiền tông Trung Hoa.

“Giết Phật” thường được coi là một công án, một trong những đoạn đối thoại hoặc giai thoại ngắn gọn trong Thiền tông. Bằng cách quán chiếu công án, hành giả “rút cạn” những suy nghĩ phân biệt đối xử (tư duy nhị nguyên), và một cái nhìn sâu sắc hơn, trực quan hơn sẽ phát sinh.

• Tham khảo thêm: Thiền công án là gì?

Làm thế nào để bạn giết một vị Phật?

Công án đặc biệt này đã xuất hiện ở phương Tây, vì một số lý do, và đã được giải thích theo nhiều cách khác nhau. Một phiên bản của nó xuất hiện trong một cuộc thảo luận về bạo lực trong Phật giáo; ai đó tin rằng câu nói của Thiền sư Lâm Tế đã được hiểu theo nghĩa đen.

Có nhiều cách giải thích khác nhau. Trong một bài luận năm 2006 có tên “Giết Đức Phật”, tác giả và nhà thần kinh học Sam Harris đã viết,

“Đạo sư Phật giáo thế kỷ thứ 9 Lâm Tế được cho là đã nói, ‘Nếu bạn gặp Đức Phật trên đường, hãy giết Ngài.’ Giống như hầu hết các giáo lý Thiền, câu nói này trông rất ngộ nghĩnh và bí ẩn, nhưng nó tạo ra một điểm rất giá trị: biến Đức Phật thành một “đối tượng tôn thờ” là bỏ lỡ bản chất của những gì Ngài đã dạy.

Khi xem xét những gì Phật giáo có thể cung cấp cho thế giới trong thế kỷ 21, tôi đề nghị rằng chúng ta nên coi trọng lời khuyên của Thiền sư Lâm Tế. Là con của Đức Phật, chúng ta nên tránh chấp trước vào Phật Pháp.”

Có phải đó là những gì Thiền sư Lâm Tế muốn nhắn gửi thông qua câu nói “gặp Phật giết Phật” không? Các ghi chép về thiền cho chúng ta biết rằng, Lâm Tế là một vị thầy quyết liệt và không khoan nhượng, nổi tiếng vì đã hướng dẫn các học trò của mình bằng những tiếng la hét và hành động cứng rắn.

Nhưng điều này không phải là hình phạt mà là để gây sốc cho học trò trong việc uốn nắn, suy nghĩ tuần tự và đưa họ vào sự rõ ràng thuần khiết của thời điểm hiện tại.

Tổ Lâm Tế cũng từng nói, “‘Phật’ có nghĩa là sự thanh tịnh của tâm trí mà sự rạng rỡ của nó bao trùm toàn bộ cõi pháp.” Nếu bạn quen thuộc với Phật giáo Đại thừa, bạn sẽ nhận ra rằng Thiền sư Lâm Tế đang nói về Phật tánh, bản chất nguyên thủy của tất cả chúng sinh.

Trong Thiền, người ta thường hiểu rằng “Khi bạn gặp Đức Phật, hãy giết Ngài” có nghĩa là “giết chết” một vị Phật mà bạn cho là tách biệt với chính mình, bởi vì một vị Phật như vậy chỉ là ảo ảnh.

Trong Zen Mind, Shunryu Suzuki Roshi đã nói,

“Thiền sư sẽ nói, ‘Giết Phật!’ Giết Phật nếu Phật tồn tại ở một nơi khác. Giết Phật, bởi vì bạn nên tiếp tục ‘bản chất Phật’ của chính mình.”

Thiền là pháp hành đưa tâm trí vào trạng thái tĩnh lặng, tránh tư duy nhị nguyên để nhận ra bản chất thật của sự tồn tại. Do đó, nếu bạn vẫn xem Phật là một đối tượng tách biệt so với bạn. Thì bạn vẫn còn chấp trước, vẫn còn nhị nguyên…vẫn còn quan sát thế giới theo chủ thể và đối tượng.

Kết luận

Giết Phật nếu Phật tồn tại ở một nơi khác. Nếu bạn gặp Phật, hãy giết Phật. Nói cách khác, nếu bạn gặp một “Đức Phật” tách biệt với chính mình, bạn sẽ bị mê lầm và không bao giờ nhận ra Phật tính bên trong.

Vì vậy, mặc dù Sam Harris không hoàn toàn sai khi nói rằng một người nên “giết” một vị Phật như “một đối tượng tôn thờ”, Thiền sư Lâm Tế có lẽ sẽ đấm anh ta bằng mọi cách.

Tổ Lâm Tế bảo chúng ta đừng chống đối bất cứ điều gì – không phải là Phật, cũng không phải là bản ngã. Để “gặp” Đức Phật là bị mắc kẹt trong nhị nguyên. ‘Phật’ không có bên ngoài, ‘Phật’ luôn ở bên trong, Phật tính, chơn tâm…giác ngộ. Thiền là quay về bên trong. Như một quy tắc của Thiền tông, nếu bạn cố gắng hiểu công án bằng tri thức, bạn đang đi sai đường.

Hoa Sen Phật – Theo: thoughtco