Đây là câu hỏi mà tôi đã thắc mắc từ lâu sau nhiều lần chạy trốn những con ma xung quanh nhà, trèo lên những cây cổ thụ khổng lồ để hái táo, bay qua các đại dương trên lưng những con rồng…Nhưng còn những người bị mù bẩm sinh thì sao? Họ sẽ mơ thấy gì khi mà họ không có kinh nghiệm thị giác?
Trong giấc ngủ, một loại dao động điện trong não gọi là sóng PGO (Ponto Geniculate Occipital) được cho là kích hoạt vỏ não thị giác (visual cortex) và hoạt động như một máy phát giấc mơ khi chúng ta bước vào giai đoạn ngủ REM (mắt chuyển động nhanh).
- Xem thêm: Tại sao chúng ta lại mơ trong khi ngủ?
Những sóng não này xuất hiện trước khi giấc ngủ REM bắt đầu khoảng 30-90 giây, và chúng kiểm soát mọi hoạt động từ bộ não đến thùy chẩm và hệ thống thị giác.
Vị trí của sóng PGO cũng là vị trí và thời điểm chuyển động của mắt xuất hiện, và những chuyển động mắt này lần lượt được cho là nơi mà chúng ta đang xem nội dung giấc mơ trực quan.
Ví dụ, sóng PGO xuất hiện phía bên phải của não sẽ khiến mắt chuyển động qua phải và trải nghiệm nội dung giấc mơ, bên trái cũng tương tự như thế.
Dường như những dao động điện này kích thích chuyển động của mắt và các khu vực thú vị tương ứng của vỏ não thị giác, giúp trình chiếu giấc mơ nơi hoạt động xảy ra.
Một tài liệu nghiên cứu vào năm 2017 (Bértolo, Mestre, Barrio, & Antona) được thiết kế để trả lời cho câu hỏi liệu những người mù có biểu hiện chuyển động mắt và hoạt động thị giác trong giấc ngủ REM tương tự như những người bình thường hay không, và nếu có, họ sẽ mơ thấy gì?
Nội dung bài viết
Người mù có nằm mơ trong khi ngủ không?
Trên thực tế, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, giấc mơ của những người mù hoặc khiếm thị do bệnh tật, tai nạn…mất thị lực sau 5 tuổi vẫn có màu sắc, chuyển động và các hình ảnh trực quan tương tự như giấc mơ của những người bình thường.
Đây không phải là điều bất ngờ, bởi vì người khiếm thị vẫn còn những ký ức về trải nghiệm thị giác và do đó duy trì khả năng phát lại những hình ảnh trực quan trong giấc mơ của họ. Tuy nhiên, nội dung về hình ảnh xuất hiện rất ít và thường là các mô hình trực quan khác như âm thanh, cảm xúc hay cảm giác vật lý.
Trong số những người bị mù từ 5 đến 7 tuổi thì kết quả thường bị pha trộn, một số có những giấc mơ hình ảnh thị giác và một số thì không. Tuy nhiên, bất kể nội dung giấc mơ là gì thì họ cũng trải qua những giấc mơ sinh động và giàu trí tưởng tượng. Điều này cho thấy, thị giác không phải là yếu tố quyết định tần suất và chất lượng giấc mơ.
Trong các báo cáo thu thập được, khoảng 60% người mù mơ về phương tiện di chuyển (cây gậy hoặc chú chó dẫn đường), có thể đó là một trong những mối lo ngại của họ trong cuộc sống thường này.
Những người bị mù bẩm sinh sẽ mơ thấy gì?
Như vậy, một người khiếm thị sau 5 tuổi vẫn có thể thấy hình ảnh trong giấc mơ của mình, nhưng còn những người bị mù bẩm sinh thì sao? Họ sẽ mơ thấy gì khi không có kinh nghiệm thị giác?
“Khi bạn hỏi một người mù có mơ hay không thì câu trả lời nhận được là: Có! Nhưng nếu bạn hỏi họ đã mơ thấy gì thì câu trả lời luôn luôn là mơ hồ, vì chính họ cũng không biết giải thích nó như thế nào.
Ngay cả khi có hình ảnh và màu sắc xuất hiện trong giấc mơ của họ, thì làm thế nào để họ có thể nhận ra và kể lại cho chúng ta?” Bértolo, Mestre, Barrio, & Antona, 2017
Vào năm 1999, các nhà nghiên cứu tại Đại học Hartford đã phân tích 372 giấc mơ của 15 người mù. Họ phát hiện ra rằng, cả hai nhóm bao gồm người mù bẩm sinh và những người mù trước 5 tuổi đều không có bất kỳ yếu tố hình ảnh nào trong giấc mơ của họ.
Đó là bởi vì giấc mơ của chúng ta được tạo nên từ những trải nghiệm thế giới thực với những suy nghĩ, lo lắng và ham muốn sâu xa của chúng ta. Vì vậy, đối với một người chưa bao giờ cảm nhận hình ảnh hoặc ánh sáng (hoặc không thể nhớ), giấc mơ của họ chỉ đơn giản là không có hình ảnh trực quan.
Vậy họ thấy gì trong giấc mơ? Vâng, chúng ta có thể nói rằng giấc mơ đang phát lại những trải nghiệm của chúng ta trong cuộc sống thực, và người mù bẩm sinh cũng có những trải nghiệm đó, vì thế nội dung giấc mơ của họ bao gồm các yếu tố giác quan khác như âm thanh, xúc giác, khứu giác và cảm xúc.
Bởi vì họ thiếu cảm giác thị giác, bộ não của họ sẽ tự động bù đắp bằng cách nhấn mạnh hơn vào các dữ liệu giác quan còn lại. Họ có thể xây dựng một nhận thức rất chi tiết về thế giới (đặc biệt là với sự phát triển của thính giác) và những giác quan này tạo ra một câu chuyện sinh động và kỳ lạ trong giấc mơ của họ.
Tuy nhiên, trong một nghiên cứu gần đây với sự tham gia của 20 đối tượng, bao gồm 10 người khiếm thị bẩm sinh và 10 người có thị giác tốt đã cho kết quả khác. Tất cả các đối tượng trải qua hai đêm liên tiếp với bản ghi âm đa ký giấc ngủ tại nhà, và một vài lần tỉnh dậy để nhớ lại giấc mơ.
Kết quả ban đầu cho thấy, tần suất và khả năng ghi nhớ giấc mơ không khác nhau giữa hai nhóm, với trung bình 60% số lần nhớ lại giấc mơ sau giấc ngủ REM. Không có nhiều khác biệt giữa hai nhóm trong sự sống động của những giấc mơ hoặc thậm chí trong số lượng nội dung hình ảnh được báo cáo.
Mặc dù vậy, những người mù có ít chuyển động mắt nhanh hơn so với những người bình thường, mặc dù họ có chuyển động mắt, và những chuyển động của mắt này tương quan với việc nhớ lại giấc mơ trực quan.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, “Thực tế là những người mù cũng có chuyển động mắt và điều này tương quan với số lần nhớ lại giấc mơ trực quan. Đây là một kết quả khác ủng hộ lập luận của chúng tôi rằng POG kích hoạt khu vực thị giác và tạo ra hình ảnh trực quan của riêng họ.”
Nghiên cứu cho thấy, những người mù bẩm sinh vẫn có hoạt động thị giác trong giấc ngủ REM và trải nghiệm giấc mơ, các nhà nghiên cứu chuyển sang một nghiên cứu khác về chuyển động mắt ở những người chưa bao giờ trải qua bất kỳ đầu vào trực quan nào: Những đứa trẻ vẫn còn trong bụng mẹ!
Thai nhi trong bụng mẹ có nằm mơ không?
Vào năm 2014, một nghiên cứu đã so sánh chuyển động mắt của thai nhi trong tử cung với hoạt động thần kinh bằng cách sử dụng dữ liệu fMRI. Trong quá trình nghiên cứu, các chuyển động mắt của thai nhi được ghi lại và nó tương ứng với dữ liệu fMRI.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, các chuyển động mắt của thai nhi tương ứng với hoạt động trong các khu vực thị giác và thùy trán. Điều này cho thấy hệ thống thị giác của con người hoạt động trước khi được sinh ra.
Do đó, các nhà nghiên cứu cho rằng “…nếu thai nhi có thể mơ, có lẽ với hình ảnh trực quan mà chưa bao giờ có trải nghiệm thị giác, điều này cũng tương tự như những người mù bẩm sinh…Những đứa bé trong bụng mẹ vẫn có chuyển động mắt nhanh trong giấc mơ…có thể tạo ra hình ảnh trực quan mà không cần trải nghiệm thị giác.”
Hoa Sen Phật – Theo psychologytoday.com