Khi chúng ta gặp nhiều trắc trở trong cuộc sống, chúng ta thường ngồi lại và suy nghĩ xem những gì đã làm mình khổ? Và làm sao để thoát khổ đây? Đó là những câu hỏi mà ai trong chúng ta cũng đã từng đặt ra cho mình. Nhưng để tìm câu trả lời chính xác cho những câu hỏi đó không phải là điều dễ dàng. Thật may mắn, Đức Phật đã có câu trả lời cho mọi đau khổ của chúng ta trong bài pháp đầu tiên tại vườn nai, nó được gọi là Tứ Thánh Đế.
Có người nói rằng, Đức Phật “sợ” sinh lão bệnh tử nên Ngài mới tìm kiếm một con đường để thoát khỏi nó. Sau khi nhận ra việc hành xác bằng cách tu khổ hạnh không phải là phương pháp đúng đắn để giải thoát khỏi đau khổ. Ngài bắt đầu ngồi thiền dưới gốc cây Bồ đề để chiêm nghiệm lại những gì Ngài đã trải qua, những sự kiện diễn ra xung quanh và bên trong.
Cuối cùng, nguyên nhân dẫn đến đau khổ được nhận diện và con đường để thoát khỏi nó được chia sẻ sau khi Đức Phật giác ngộ tại cọi Bồ đề. Bốn chân lý cao quý của Phật giáo ra đời, đó là 4 sự thật mà chúng ta có thể dựa vào đó, để tập luyện cho tâm bình tĩnh, không còn phiền não trước mọi nghịch cảnh trong cuộc sống.
Con đường đó được coi là con đường duy nhất (ekayano maggo) để thoát khỏi khổ đau. Nó tên là thiền Tứ Niệm Xứ (Tuệ-Minh-Sát), một phương pháp thiền mà hành giả phải dựa vào định để phát triển trí tuệ và minh sát vào những gì diễn ra xung quanh và bên trong chúng ta.
Đây là chủ đề bài pháp thoại do Ni sư Thích Nữ Hằng Liên giảng trong khóa tu Thiền Tứ Niệm Xứ lần 10, vào ngày 05-11-2017 tại chùa Giác Ngộ. Bằng một giọng nói truyền cảm, một lối diễn đạt trực quan sinh động, sư cô đã chia sẻ rất nhiều kiến thức bổ ích đến với quý Phật tử có mặt tại khán phòng.
Trên thực tế thì BTC sắp xếp sư cô chia sẻ về chủ đề “Vì sao tôi khổ?” với đạo tràng Phật tử. Nếu như chúng ta là những người nghe pháp thường xuyên, chúng ta sẽ thấy đề tài này đã có trên mạng và bài pháp thoại “Vì sao tôi khổ” đã được Thượng tọa Thích Phước Tiến giảng dạy vào 2003. Nên hôm nay, sư cô xin chia sẻ đôi chút về thiền Minh Sát kết hợp với chủ đề “Làm sao thoát khổ” để chúng ta cùng nhau bàn luận và tìm ra câu trả lời cho vấn đề này.
Chúng ta thấy rằng, để chia sẻ pháp thiền Tứ Niệm Xứ thì không khó, vì trong thời đại điện tử thông tin hiện nay, chúng ta chỉ cần bấm trên mạng “Tứ Niệm Xứ là gì?” thì chúng ta sẽ có câu trả lời cho riêng mình. Nhưng trên pháp hành, nó đòi hỏi chúng ta phải thực hành rất lâu để hiểu Tứ Niệm Xứ một cách sâu sắc nhất.
Thiền Minh Sát đòi hỏi chúng ta phải giành thời gian thực hành lâu dài, nếu chúng ta ngồi thiền dưới 1 tiếng thì sẽ không thể hiểu sâu sắc về Tứ Niệm Xứ. Khi chúng ta ngồi thiền, mắt vừa nhắm lại là đầu óc bắt đầu nghĩ miên mang, và trong dòng suy nghĩ đó chúng ta chưa dừng lại để chánh niệm, chúng ta chưa vào định được, nên tuệ không thể nào minh sát được. Thiền Minh Sát là thiền phát sinh trí tuệ, mà tuệ chỉ phát sinh khi nào định được kiên cố, định là nền tảng để vào tuệ.
